Bu blogda, uyarılma ve orgazmdan oluşan seks döngüsü boyunca kendini gösteren nöral -sinirsel- fonksiyonlardan bahsettik. Şimdi daha gizemli, üzerinde pek duyulmamış bir alamadan bahsedeceğiz: Seks sonrası normalde seviyeye geçme.
Seksi düşündüğümüzde aklımıza yaklaşma, ‘işlem’ ve havai fişekleri gördüğümüz orgazm gelir. Ve burada dururuz. Haklı olarak; cinsellik bundan ibaret değil mi? Ancak biz dönüp yatana kadar çeşitli değişimler sürmektedir.
Görüyoruz ki, orgazm sırasında limbik sistemdeki dopamin yollarından seller geçmektedir. Bu yoğun zevk eroin gibi fazlasıyla iyi hissetmemizi sağlıyor. (ç.n: Eroin ‘fazla iyi’ hissettirir.)
Lakin hikaye burada bitmez. Çünkü dopamin akışı sonrası eroin bağımlılarındaki gibi çekilme yaşanacaktır. Aynı zamanda seks bağımlılarının tedavi sırasında komorbid -çekilmeye bağlı ve aynı anda görülen- etkilere eğilimli olduğu görülmüştür. Dikkat çeken ise ise bu kişilerde beynin bu -ödül- kısmının fazla çalışması. Komorbid etkilerin görülmesi ise orgazm sonrası eski haline dönen -çekilme ile oluşan-dopamin seviyesi ile ilgilidir. Düşük dopamin hırs eksikliği, anksiyite, düşük enerji gibi durumlara yol açar.
Niye dopamin düşüyor? Hayatımızın diğer yönlerine baktığımızdan emin olmak için beyinlerimiz, bir nörokimyasal tokluk mekanizmasıyla bağlanır. Başka bir hormon olan prolaktin, orgazmdan hemen sonra ortaya çıkar ve güvenilir bir belirteç olarak kabul edilir. Dopamin inhibitörü -indirgeyici- olarak çalışan prolaktin, seks davranışlarımızı azaltır, orgazmdan zevk ve tatminlik sağlamamızı sağlar. Bu salgılar orgazm sonrası nispeten fazla salgılanır.
Orgazm medial preoptik alandaki ödül döngüsünde, androjen reseptörlerinin yoğunluğunu azaltır. Androjen dopamin seviyesini düzenleyerek seks davranışlarımızı düzenler. Sonuç olarak androjen reseptörlerinin düşüşü de ayrı bir dopamin çekilmesi olarak kendini gösterir. Seks öncesi beyin kimyası değişiklikleri daha iyi belgelenmiş olsa da, orgasm öncesi beyin aktivasyonu hakkında da bilgi vardır. Örneğin nöro-görüntüleme ile orgazm sonrası bir erkeğin amigdala, temporal lob ve septal bölgeleri izlenebiliyor. Vaka çalışmaları hiperseksüalite yaşayanlarda bu bölgelerde hasar görmüş olduğunu belgelemiştir.
Bu gösteriyor ki seks döngüsü ‘havai fişekler’ ile bitmiyor. Beyin kimyası dans eden bir orkestra gibi, olanları hissetmemizi, rahatlamamızı ve yaşamı sürdürmemizi sağlar. Dopamin, orgazm sonucunda yükselir ve prolaktin ve androjen ile dibe çöker, tokluk ve hoşluk hissi yaratır ve bir mola vermek isteriz. En azından şimdilik.
✅