Müzik Bağımlılığından Nasıl Kurtulursun

Müzik Bağımlılığı Nedir?

Müzik bağımlılığına değinmeden önce biraz müziğin tanımını yapmak istiyorum. Müzik, “duygu, düşünce ve imgeleri tek sesli ya da çok sesli olarak anlatma sanatı” olarak tanımlanıyor. Bu sanat çağdan çağa şekil değiştirerek günümüze kadar ulaşmıştır. Hatta öyle zamanlar olmuştur ki savaşlarla ve ihanetlerle boğuşan eski hükümdarlar bile müzikten vazgeçememiştir.

Bu denli etkileyici bu olan sanata bazılarımız sağlıklı olanın ötesinde bir bağ geliştirirler, işte bu durumda da müzik bağımlılığı oluşmaya başlar. Peki bizi buna bu denli bağlayan şey nedir? Bu sorunun cevabını çeşitli alt başlıklara ayırıp şöyle açıklayalım.

Neverfap Akademi mücadele ettiği konu neticesinde arama motorlarının sansürüne maruz kalmaktadır. Yeni içeriklerimizden habersiz kalmamak için Whatsapp duyuru kanalımıza katılın!

Duyuru kanalında numaranız gizli kalır, kimse numaranıza erişemez.

Motivasyon İhtiyacı İçin Müzik Bağımlılığı

Motivasyon hiç şüphesiz bizi çalışmalarımızda ileriye götüren yegâne şeylerden bir tanesi. Çalışmaya karşı olan istek için önemli olan motivasyonu çeşitli kaynaklardan karşılayabiliyoruz. Bu kaynaklar geçmiş başarılar, videolar ve müzikler şeklinde sıralanabilir. Peki diğer motivasyon araçlarına nazaran müzik neden bu kadar fazla tutuluyor? Tabii ki hızlı ve etkili bir yöntem olması nedeniyle.

Biliyorsunuz beyin her zaman en kârlı ve en kısa olan yolu tercih etmektedir. Bir spor salonunda ağırlık kaldırırken sizi motive eden bir müzik dinlemeniz, sizi spora daha fazla teşvik edip bu işten maksimum sonuç elde etmenize yardımcı olur. Tabii ki burada devreye dopamin sistemi girer ve beynimiz bize ”Müzik dinleyince spordan daha fazla sonuç elde ediyorsam neden spor yaparken her zaman müzik dinlemeyeyim ki?” diye sorar. Beyin böylece yavaş yavaş spor ile müzik bağlantısını pekiştirmeye başlar. Bunun sonucunda da her spor salonuna gittiğinizde müzik dinleme ihtiyacı hissedersiniz. Olur da dinlemezseniz beyin dopamin ihtiyacı hissedip sizden müzik dinlemenizi ister ve siz her müzik dinlediğinizde spor ile müzik arasındaki bağ gittikçe güçlenir ve bu bağlantı yavaş yavaş bir bağımlılık halini alır.

Bir Kaçış Aracı Olarak Müzik Bağımlılığı

Özellikle kendimizi depresif, kötü ve üzgün hissettiğimiz anlarda bu duygulardan kaçmak, dikkatimizi başka şeylere yönlendirmek isteriz. İşte tam burada devreye yine müzik giriyor. Müzik, anlık olarak odağımızı sorunlarımızdan çekip bizi daha iyi hissettiğimiz diyarlara yolluyor. Böylece sorunlar çözülmeyi beklerken anlık olarak kendimizi iyi hissediyoruz. Müziği kapattığımız zaman ise tekrar sorunlarla baş başa kalıyoruz. Bu durumda ise sorunlarla baş başa kalmamak için tekrar müziğe yöneliyoruz ve zamanla bu bir kısır döngü halini alıyor. Çözülmeyi bekleyen sorunlarla karşılaşıldığında müzik dinlemek, sorunlardan kaçmak, sonrasında tekrar gün yüzüne çıkan sorunlar ve müzik dinlemek şeklinde sürüp gidiyor. Bu durum, zamanla bağımlılık halini alıyor ve artık müziksiz herhangi bir iş dahi yapmamaya başlıyoruz. Arkada hep bir müzik çalsın istiyoruz.

Müzik ve Ruh Hali İlişkisi

Şöyle bir söz vardır: ”Ne yersen osun.” bunu ”Ne dinlersen osun.” diyerek konumuza uyarlayabiliriz. Özellikle uzun süre depresif şarkılar dinleyen bireyler depresif, karamsar takılırken, yüksek enerjili ve kendisini motive edici müzikler dinleyen bireyler enerjik ve motive ruh haline bürünür. O yüzden dinlediğiniz müziklere çok dikkat etmeniz gerekir. Sizi gereksiz yere üzgün hissettiren müzikler yerine biraz daha pozitif ve iyimser müzik türleri tercih edin. Tercih etmiş olduğunuz türler zamanla ruh halinize yansıyacaktır. Üzgün hissetseniz bile depresif müziklerden olabildiğince kaçının. Depresif müziklerin ruhunuzu emmesine izin vermeyin.

Kötü hissettiğinizde arabesk dinlemek ya da hüzünlendirici müzikler dinlemek kolaydır. Tıpkı bir uçurumdan yuvarlamak gibi. Ekstra bir çaba gerektirmez, akışına bırakırsınız. Kötü hissettiğinizde canınız birden hareketli müzikler dinlemek istemeyebilir. Fakat hafif tempolu bir şeylerle başlamak ve ne olursa olsun kendinizi arabesk döngüsüne sokmamak iyi gelecektir.

Müzikle Birlikte Hayallere Dalma: Maladaptive Daydreaming Sendromu

Türkçesi ”uyumsuz hayal kurma” olan ve kısaca MD olarak bilinen bu sendrom insanın müzik dinlerken (MD’ de müzik olması şart değil müziksiz de olabilir ama bu yazıda bizi ilgilendiren kısım müzik dinlerken ki kısım) sürekli hayaller kurduğu bir durumdur. Bu hayaller her türden olabilir. Mesela hayalinizde dünyaca ünlü bir futbolcu, büyük bir sanatçı ya da okul birincisi bir öğrenci olabilirsiniz. Bu konuda Freud’un bir sözü vardır: ”Düşlemlerin itici güçleri tatmin edilmemiş arzulardır ve her düş bir arzunun yerine getirilmesi, tatmin edici olmayan gerçekliğin düzeltilmesidir.” Freud’un bu sözünü bir örnek üzerinden pekiştirelim.

Yalnız bir birey hayallerinde sürekli olarak arkadaş ortamını hayal eder ve onlarla birlikte gezip tozduğunu düşler. Burada arkadaş ortamı tatmin edilmemiş bir arzuyu temsil eder ve birey bu arzusunu korunaklı,zahmetsiz düşleriyle kapatmaya çalışır.

İnsanları MD’ye iten bir başka sorun ise yetersiz çevre etkileşimidir. Çevresiyle etkileşimi yeterli düzeyde olmayan, çevresine karşı ilgisiz halde olan bireyin MD’ye yönelmesi hiç de zor değildir. Zira sosyal hayattan tatmin olamayan beyin kendi kafasında ikinci bir dünya kurup o dünyadan zevk almaya çalışır ve sürekli bir bu dünya bir öteki dünya arasında gidip gelir.

Yani müzik bağımlılığınızın altında gerçekten müzik dinleme isteği değil de hayal kurma isteği olabilir. Hayal kurmak çok değerli olsa da, bize nereye gitmek istediğimizi gösterse de oraya gitmek için uyanıp harekete geçmemiz gerekir.  

Bu yazıda MD’ye değindik ancak MD başlı başına farklı bir olay olduğu için bu konu hakkında ilerleyen zamanlarda daha detaylı bir yazı gelecek.

Müzik Bağımlılığı İçin Çözüm Yolları ve Bu Yolun Üzerindeki Sürtünme Kuvvetleri

Müziği Motivasyon Kaynağı Olarak Kullananlar İçin

Müziği şu anda hemen kesin ve gelecek krizlere karşı önleminizi alın. Önlem almak derken, her müzik relapse olduğunuz zaman nerelerde taviz verdiğinizi bir kağıda yazmanızı ve ondan sonra gelecek krizlerde bu tavizi vermemeye çalışmanızdan bahsediyoruz. İlk denemelerinizde ufak başarısızlıklar olabilir, bunlar büyük sorunlar değildir. Bu işin anahtarı süreklilik ve azimdir. Özellikle bir kağıda kriz anında nerede hata yaptığınızı kendinize sormanız ve buna göre kendinize bir yol haritası çizmeniz fayda sağlayacaktır.

Örnek: “Yatmadan önce her zaman 30 dakika müzik dinlerim.” diyorsanız beyin artık bu duruma alışmıştır ve yatma saatinden otuz dakika önce sizi yavaştan uyarmaya başlayacaktır. Buna karşı gelmek için müzik dinlediğiniz cihazı başka bir odaya koyup gözünüzün önünden kaldırabilir, dikkatinizi başa şeylere yönlendirip, yavaştan uyku moduna geçebilirsiniz. Herhangi bir başarısızlık durumunda canınızı sıkmayın ve tekrar tekrar deneyin.

Müziği Sorunlardan Kaçışta Kullananlar İçin

Önünüze bir kâğıt kalem alın ve sorunlarınızı yazın. Sonra bu sorunlara karşı kendi çözüm yöntemlerinizi yazın ve bunları küçük parçalara bölün. Ardından en ufak adımı atarak uygulamaya koyulun. Böylelikle sorunlarınızın korktuğunuz kadar çözülemez olmadığını fark etmeye başlayacaksınız ve müzik bağımlılığınız adına güzel bir adım atmış olacaksınız. Bu yöntemde de aynı şekilde krizler gelecektir elbet. Ancak bu krizleri atlatmanın yolu da aynı şekilde dikkati başka şeylere yönlendirmek ve buna karşı çeşitli önlemler almaktan geçmektedir. Ayrıca meşgul olduğunuz zaman inanın krizler size daha az uğrayacaktır. Kendinizi meşgul edebileceğiniz ve başarabileceğiniz birçok iş bulduğunuz müddetçe müzik dinlemek bazı günler aklınıza dahi gelmeyecektir.

Müzik Bağımlılığından Kurtulmak İçin Tavsiyeler

Müzik olmadan uzun bir yolun çekilmez olduğunu ya da kendinizi içten içe kötü hissettiğinizi düşünüyorsanız bunun yerine “podcast” dinleyebilirsiniz. İnternetten hoşunuza giden bir podcast serisi bulup, kulaklığınızı takarak podcast’in keyfini çıkarabilirsiniz. Bu hem sizin yol boyunca sıkılmanızı engelleyecek hem size yeni bilgiler katacak hem de müzikten yavaş yavaş kurtulmanızı sağlayacaktır.

Bununla beraber kaçtığınız problemlerle yüzleşmek, kendi iç sesinizle hesaplaşmak müziğe duyduğunuz ihtiyacı alışkanlık düzeyine indirecektir. Bazen her ne kadar güçlü olsak da mücadele etmemiz gerektiğini fark etmeden kaçabiliriz. Tek yapmamız gereken doğru yere bakarak çözümü bulmaktır.

İç sesinizle barışmanız, zihninizi sakinleştirip gürültüden kurtarmak için nefes egzersizleri ve meditasyon yapmanızı kesinlikle tavsiye ederim. Youtube’daki “Nefes Meditasyonu” kanalının hazırladığı videolar ile meditasyona küçük adımlarla başlayabilirsiniz.

Savaşçı Odysseus’un Hikayesi

Yazının sonuna yaklaşmışken sizlere Yunan mitolojisinden çok etkilendiğim bir hikâye anlatmak istiyorum. Hikâyede savaşçı Odysseus gemisiyle Siren kayalıklarına yaklaştıkları zaman tayfasından kendisini geminin direğine bağlamasını, ne olursa olsun çözmemelerini söyler. Sebebi Siren kayalıklarında yarı kadın yarı kuş canlıların güzel ezgilerle gemicileri denize çağırmasıdır. Hiçbir denizci o tatlı ezgilere karşı gelemez ve denizin derinliklerinde hayatlarını kaybedeler. Odysseus efsanevi bir savaşçı olsa da erdemlerine değil, şartlara güvenir ve kendisini bağlattığı için o an seslere doğru gitmeyi ne kadar isterse istesin yine de gidemez.

Sizin de gördüğünüz gibi ister müzik ister diğer bağımlılıklar olsun çevrenizi uygun şartlara kavuşturursanız işiniz çok daha kolay olur. Dışarı çıktığınızda kulaklığınızı evde bırakmanız ya da daha da iyisi bir aile üyenize vermeniz, müzik uygulamalarını bir süreliğine telefonunuzdan kaldırmanız size çok yardımcı olacaktır.

Müzik, dozunda tuttuğumuz zaman yemek yemek gibi hayatın güzel bir parçasıdır. Nasıl ki dengesiz bir şekilde yemek yersek sağlık problemleri yaşayabiliyorsak benzer problemler müzik için de olasıdır.

Müzik Bağımlılığından Kurtulurken

Bu süreç içerisinde çok kez başarısız olabilirsiniz, bu hiç önemli değil. Önemli olan umudunuzu kaybetmemeniz ve tekrar tekrar denemenizdir. Bir taşa yüz kez vurup yüzüncü seferde kırarsınız ancak o taşı kıran son vuruşunuz değildir, taşı kırılmasını sağlayan önceki doksan dokuz vuruşun toplamıdır. Görünürde başarısız olan doksan dokuz deneme, taşı yüzüncü vuruşta kırılması için hazırlamıştır oysa.

Hazırladığı metinden ötürü Neverfap Akademi ekibinden Ferhat Sercan’a teşekkür ederiz.