Porno, Nasıl Uyuşturucu Gibi Beyni Etkiliyor?

Şaşırtıcı olabilir ama porno; beyni aynı tütün gibi, zararlı maddelerin yaptığına benzer bir şekilde etkiliyor. Araştırmalar, pornonun tıpkı bağımlılık yapan maddeler gibi beynin aynı bölgesini uyardığını ve aynı kimyasalı salgılattığını gösterdi. Ve tıpkı uyuşturucular gibi, porno da beyinde krize neden olan yolları tetikliyor, kullanıcıları daha fazlası için zorluyor ve kafayı bulmak için daha fazla “doz” kullandırtıyor. 

Görünüşte tütünün ve pornonun ortak noktaları yokmuş gibi görünüyor. Biri herkesçe bilinen zararlı etkilerinden ötürü benzin istasyonlarında veya süpermarkette tezgâhın arkasında tutulur; diğeri ise neredeyse her yerdedir. Biri hemen pahalı bir alışkanlık haline gelirken diğeri internet bağlantısıyla ücretsizdir. Dürüst olalım, Hugh Hefner (Playboy dergisinin kurucusu), gizli bir tütün yöneticisinin imajını tam olarak çağrıştırmıyor. 

Öyleyse benzerlik nerede? Beynin içinde. 

Eğer beyin cerrahı değilseniz, işte beynin nasıl çalıştığına dair hızlandırılmış bir kurs. Beynin derinliklerinde “ödül merkezi” diye adlandırılan bir şey var[1]. Sende bir tane var. Köpeğinde de bir tane var. Memeliler için bu durum standarttır. Ödül merkezinin görevi, lezzetli yemekler yemek, sıkı bir egzersiz yapmak veya bir öpücüğün tadını çıkarmak gibi sağlıklı bir şeyler yaptığında beyine “zevk” kimyasallarının salgılatılmasıdır[2]. Bu kimyasal boşalmanın “kafanızı güzel” yapması, bu davranışı tekrar ve tekrar yapmak istemenize neden oluyor[3]. Ödül merkeziniz sayesinde beyniniz, sağlığınızı ve hayatta kalma şansınızı artıracak şeyleri yapmanız için sizi motive edecek şekilde yapılanmıştır[4]. Bu harika bir sistemdir… Normalde. 

Buradaki sorun şu ki, beyin kandırılabilir. 

Bağımlılık yapan maddeler kullanıldığında, beyne “yanlış sinyal” verirler[5]. Beyin, uyuşturucu ile gerçek, sağlıklı ödülü ayırt edemez. Bu yüzden uyuşturucu, ödül merkezini harekete geçirir[6]. Dopamin adı verilen önemli bir kimyasal salınır ve bu da beynin sahte ödül için arzu duymasına neden olur[7]. Beyinde çok fazla dopamin dolaştığı sürece arzu güçlenmeye devam eder ve tüketici daha fazla uyuşturucu temin etmek için süper-motivasyonlu hisseder[8]. Esasen, bağımlılık yapan ilaçlar beyni ele geçirir, onu döndürür ve asla gitmemesi gereken bir yöne zorlar. Tüketiciyi sağlıklı davranışlara teşvik etmek yerine uyuşturucular, tüketiciyi hiç sağlıklı olmayan ve hatta tehlikeli olabilecek şeylere yönlendirir[9]. 

Bunu başka neyin yaptığını tahmin etmek ister misiniz? Porno. 

Araştırmalar internet pornosunun ve tütün gibi bağımlık yapan maddelerin beyinde çok benzer etkiler yaptığını[10] ve bunların beynin yemek veya seks gibi sağlıklı, doğal zevklere verdiği tepkiden önemli ölçüde farklı olduğunu[11] buldu. Bunun hakkında düşünün. Atıştırmalık yerken veya romantik bir karşılaşmanın tadını çıkardığınızda eninde sonunda arzularınız azalacak ve tatmin olmuş hissedeceksiniz. Neden? Çünkü beyninizde doğal zevkler için yapısal “kapama” düğmesi vardır. Ulusal Uyuşturucu Bağımlılığı Enstitüsü Direktörü Nora Volkow, “Dopamin hücreleri, ‘doğal bir ödül’ (örneğin yemek veya seks) tekrar tekrar tüketildikten sonra ateşlemeyi durdurur,” diye açıklıyor[12]. Ama bağımlılık yapan uyuşturucular beyne hiç ara verdirmeden sürekli olarak dopamin seviyesini arttırır[13]. Uyuşturucu kullanıcıları daha fazla tükettikçe beyinlerinde daha fazla dopamin baskını oluyor ve kullanmaya devam ettiren dürtüleri güçleniyor. İşte bu yüzden uyuşturucu bağımlıları ilk vuruşu yaptıktan sonra bırakmayı çok zor bulurlar. “Bir vuruş birçok vuruşa dönüşebilir, hatta hafta sonu mahvolabilir.”[14] 

Acaba başka neyin beyinde durmaksızın dopamin pompalayacak gücü var? Tahmin ettiniz: porno. 

Bilim insanları uzun zamandır cinsel ilginin ve performansın yeni bir şey getirilerek artırabileceğini biliyorlar – yeni bir cinsel pozisyon, bir oyuncak veya eşin değişmesi gibi[15]. Bunun sebebi, beynin yeni cinsel uyarılara çok daha fazla dopamin pompalayarak cevap vermesidir, tıpkı uyuşturucunun yapacağı gibi beyini doldurur[16]. Ve “yeni olan” tam olarak porno sitelerinin sağladığı şeydir: yüksek hızda, canlı renklerde 7/24 sunulan sonsuz taze erotik görüntü akışı. Tüketici sıkılmaya başlamadan bile önce kendisine her zaman sadece farklı bir şeye, öncekinden daha uyarıcı ve sert bir şeye bakarak başka bir dopamin patlaması yaşatabilir[17]. 

Aslında porno tüketimi, korkutucu bir şekilde uyuşturucu kullanımı gibi tahmin edilebilir bir kalıp izliyor. Zamanla porno kullanıcılarının beyni “zevk” kimyasallarının aşırı salgılanmasıyla tıpkı uyuşturucu kullanıcılarının beyninde olduğu gibi tolerans geliştirir [19]. Tıpkı uyuşturucu bağımlısının kafayı bulması veya normal hissetmesi için eninde sonunda daha fazla uyuşturucu kullanması gibi, düzenli porno tüketicileri de tekrar heyecanlı hissetmek için daha fazla porno izleyecek ya da daha aşırı versiyonları arayacaklar – veya ikisi birden[20]. Ve porno alışkanlığı oluşturulduktan sonra, bırakmak, uyuşturucuya benzer yoksunluk belirtilerine bile yol açabilir[21]. 

Ama iyi haberler de var: Ciddi porno alışkanlıkları olanlar bile kurtulabilir ve hayatlarını geri kazanabilir. 

Kaynakça 

[1] National Institute on Drug Abuse: The Reward Pathway. (2016). Retrieved from http://www.drugabuse.gov/publications/teaching-packets/understanding-drug-abuse-addiction/section-i/4-reward-pathway; Volkow, N. D., & Morales, M. (2015). The Brain on Drugs: From Reward to Addiction. Cell, 162 (8), 712-725. doi:10.1016/j.cell.2015.07.046; Pitchers, K. K., et al. (2013). Natural and Drug Rewards Act on Common Neural Plasticity Mechanisms with DeltaFosB as a Key Mediator. Journal of Neuroscience, 33 (8), 3434-3442. doi:10.1523/JNEUROSCI.4881-12.2013 

[2] Volkow, N. D., Koob, G. F., & McLellan, A. T. (2016). Neurobiological Advances from the Brain Disease Model of Addiction. New England Journal of Medicine, 374, 363-371. doi:10.1056/NEJMra1511480; Zatorre, R. J., & Salimpoor, V. N., (2013) From perception to pleasure: Music and its neural substrates. Proceedings of the National Academy of the Sciences of the United States of America, 110, 2. doi:10.1073/pnas.1301228110; Hedges, V. L., Chakravarty, S., Nestler, E. J., & Meisel, R. L. (2009). Delta FosB overexpression in the nucleus accumbens enhances sexual reward in female Syrian hamsters. Genes Brain and Behavior, 8(4), 442–449. doi:10.1111/j.1601-183X.2009.00491.x 

[3] Bostwick, J. M., & Bucci, J. E. (2008). Internet sex addiction treated with naltrexone. Mayo Clinic Proceedings, 83(2), 226–230. doi:10.4065/83.2.226; Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself. New York: Penguin Books. (106-108). 

[4] Berridge, K. C., & Robinson, T. E. (2016). Liking, Wanting, and the Incentive-Sensitization Theory of Addiction. American Psychologist, 71(8), 670-679. doi:10.1037/amp0000059; Berridge, K.C., & Kringelbach, M. L. (2015). Pleasure Systems in the Brain. Neuron, 86, 646-664. doi:10.1016/j.neuron.2015.02.018; Paul, P. (2007). Pornified: How Pornography Is Transforming Our Lives, Our Relationships, and Our Families. (75) New York: Henry Hold and Co.; Hyman, S. E. (2005). Addiction: a disease of learning and memory. American Journal of Psychiatry, 162(8), 1414-1422. doi:10.1176/appi.ajp.162.8.1414 

[5] Stacy, A. W., & Wiers, R. W. (2010). Implicit cognition and addiction: A tool for explaining paradoxical behavior, Annual Review of Clinical Psychology, 6, 551-575. doi:10.1146/annurev.clinpsy.121208.131444 

[6] Volkow, N. D., Koob, G. F., & McLellan, A. T. (2016). Neurobiological Advances from the Brain Disease Model of Addiction. New England Journal of Medicine, 374, 363-371. doi:10.1056/NEJMra1511480; Berridge, K.C., & Kringelbach, M. L. (2015). Pleasure Systems in the Brain. Neuron, 86, 646-664. doi.org/10.1016/j.neuron.2015.02.018; Volkow, N. D., & Morales, M. (2015). The Brain on Drugs: From Reward to Addiction. Cell, 162 (8), 713. doi:10.1016/j.cell.2015.07.046; Voon, V., et al. (2014). Neural Correlates of Sexual Cue Reactivity in Individuals with and without Compulsive Sexual Behaviors, PLoS ONE, 9(7), e102419. doi:10.1371/journal.pone.0102419; Georgiadis, J. R., & Kringelbach, M. L. (2012). The human sexual response cycle: brain imaging evidence linking sex to other pleasures. Progressive Neurobiology, 98, 49-81. doi:10.1016/j.pneurobio.2012.05.004 

[7] Berridge, K. C., & Robinson, T. E. (2016). Liking, Wanting, and the Incentive-Sensitization Theory of Addiction. American Psychologist, 71(8), 670-679. doi:10.1037/amp0000059; Hilton, D. L. (2013). Pornography addiction—a supranormal stimulus considered in the context of neuroplasticity. Socioaffective Neuroscience & Psychology, 3, 20767. doi:10.3402/snp.v3i0.20767; Pitchers, K. K., et al. (2013). Natural and Drug Rewards Act on Common Neural Plasticity Mechanisms with DeltaFosB as a Key Mediator. Journal of Neuroscience, 33(8) 3434-3442. doi:10.1523/JNEUROSCI.4881-12.2013; Salamone, J. D., & Correa, M. (2012). The Mysterious Motivational Functions of Mesolimbic Dopamine. Neuron, 76, 470-485. doi:10.1016/j.neuron.2012.10.021 

[8] Berridge, K. C., & Robinson, T. E. (2016). Liking, Wanting, and the Incentive-Sensitization Theory of Addiction. American Psychologist, 71(8), 670-679. doi:10.1037/amp0000059; Volkow, N. D., Wang. G. J., Fowler, J. S., Tomasi, D., & Telang, F. (2011). Addiction: Beyond dopamine reward circuitry. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 108(37),15037-15042. doi:10.1073/pnas.1010654108; Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself. (108) New York: Penguin Books. 

[9] Hilton, D. L. (2013). Pornography addiction—a supranormal stimulus considered in the context of neuroplasticity. Socioaffective Neuroscience & Psychology, 3, 20767. doi:10.3402/snp.v3i0.20767; Kauer, J. A., and Malenka, J. C. (2007). Synaptic Plasticity and Addiction: Nature Reviews Neuroscience, 8: 844-858. doi:10.1038/nrn2234; Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself. (106-109) New York: Penguin Books; Hyman, S. E. (2005). Addiction: A Disease of Learning and Memory. American Journal of Psychiatry, 162(8), 1414-1422. doi:10.1176/appi.ajp.162.8.1414 

[10] Voon, V., et al. (2014). Neural Correlates of Sexual Cue Reactivity in Individuals with and without Compulsive Sexual Behaviors, PLoS ONE, 9(7), e102419. doi:10.1371/journal.pone.0102419; Pitchers, K. K., et al. (2013). Natural and Drug Rewards Act on Common Neural Plasticity Mechanisms with DeltaFosB as a Key Mediator. Journal of Neuroscience, 33(8), 3434-3442. doi:10.1523/JNEUROSCI.4881-12.2013 

[11] Park, B. Y., et al. (2016). Is Internet Pornography Causing Sexual Dysfunctions? A Review with Clinical Reports. Behavioral Sciences, 6, 17. doi:10.3390/bs6030017 

[12] Volkow, N. D., Koob, G. F., & McLellan, A. T. (2016). Neurobiological Advances from the Brain Disease Model of Addiction. New England Journal of Medicine, 374: 363-371. doi:10.1056/NEJMra1511480 

[13] Volkow, N. D., Koob, G. F., & McLellan, A. T. (2016). Neurobiological Advances from the Brain Disease Model of Addiction. New England Journal of Medicine, 374: 363-371. doi:10.1056/NEJMra1511480; Volkow, N. D., & Morales, M. (2015). The Brain on Drugs: From Reward to Addiction. Cell, 162 (8), 712-725. doi:10.1016/j.cell.2015.07.046; Yanofski, J. (2011). The Dopamine Dilemma—Part II. Innovations in Clinical Neuroscience, 8(1), 47-53. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3036556/ 

[14] Berridge, K. C., & Robinson, T. E. (2016). Liking, Wanting, and the Incentive-Sensitization Theory of Addiction. American Psychologist, 71(8), 670-679. doi:10.1037/amp0000059 

[15] Dewsbury, D. A., (1981). Effects of novelty of copulatory behavior: The Coolidge effect and related phenomena. Psychological Bulletin, 89(3), 464-482. doi:10.1037/0033-2909.89.3.464; Wilson, J. R., Kuehn, R. E., and Beach, F. A. (1963). Modification in the sexual behavior of male rats produced by changing the stimulus female. Journal of Comparative and Physiological Psychology, 56, 636-644. doi:10.1037/h0042469 

[16] Negash, S., Van Ness Sheppard, N., Lambert, N. M., & Fincham, F. D. (2016). Trading Later Rewards for Current Pleasure: Pornography Consumption and Delay Discounting. The Journal of Sex Research, 53(6), 698-700. doi:10.1080/00224499.2015.1025123; Banca, P., et al. (2016). Novelty, conditioning, and attentional bias to sexual rewards. Journal of Psychiatric Research, 72, 91-101. doi:10.1016/j.jpsychires.2015.10.017 

[17] Park, B. Y., et al. (2016). Is Internet Pornography Causing Sexual Dysfunctions? A Review with Clinical Reports. Behavioral Sciences, 6: 17. doi.10.3390/bs6030017; Negash, S., Van Ness Sheppard, N., Lambert, N. M., & Fincham, F. D. (2016). Trading Later Rewards for Current Pleasure: Pornography Consumption and Delay Discounting. The Journal of Sex Research, 53(6), 698-700. doi:10.1080/00224499.2015.1025123 

[18] Satinover, J. (2004). Senate Committee on Commerce, Science, and Transportation, Subcommittee on Science, Technology, and Space, Hearing on the Brain Science Behind Pornography Addiction and Effects of Addiction on Families and Communities, November 18. 

[19] Pitchers, K. K., et al. (2013). Natural and Drug Rewards Act on Common Neural Plasticity Mechanisms with DeltaFosB as a Key Mediator. Journal of Neuroscience, 33(8), 3434-3442. doi:10.1523/JNEUROSCI.4881-12.2013; Angres, D. H., & Bettinardi-Angres, K. (2008). The Disease of Addiction: Origins, Treatment, and Recovery. Disease-a-Month 54, 696–721. doi:10.1016/j.disamonth.2008.07.002; Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself. New York: Penguin Books; Paul, P. (105). Paul, P. (2007). Pornified: How Pornography Is Transforming Our Lives, Our Relationships, and Our Families. New York: Henry Hold and Co. (75). 

[20] Banca, P., et al. (2016). Novelty, conditioning, and attentional bias to sexual rewards. Journal of Psychiatric Research, 72, 91-101. doi:10.1016/j.jpsychires.2015.10.017; Zillmann, D. (2000). Influence of Unrestrained Access to Erotica on Adolescents’ and Young Adults’ Dispositions Toward Sexuality. Journal of Adolescent Health, 27(2), 41–44. doi:10.1016/S1054-139X(00)00137-3 

[21] Angres, D. H., & Bettinardi-Angres, K. (2008). The Disease of Addiction: Origins, Treatment, and Recovery. Disease-a-Month, 54, 696–721. doi:10.1016/j.disamonth.2008.07.002; Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself. (106-107) New York: Penguin Books; Berridge, K. C., & Robinson, T. E. (2002). The Mind of an Addicted Brain: Neural Sensitization of Wanting Versus Liking. In J. T. Cacioppo, et al. (Eds.) Foundations in Social Neuroscience . Cambridge, Mass.: MIT Press. (565–72).