İşte Pornoya Bulaşan Beynimiz

Hobi olarak porno izlemek, şimdiye kadar hiç bu kadar popüler olmamıştı. Fakat bilim insanları; pornonun kullanıcılara, özellikle de topluma olan etkilerini anlamak için hâlâ uğraşıyor. Ancak bildiklerimiz hâlen çok sınırlı.

Bir kişi, erotik bir resme baktığı anda beynindeki ödül sisteminin tuşuna basılır, klik. Ödül veren bu devre, ventral striatum ve orbitofrontal korteksi içerir ki ikisi de iyi bir şey yaptığınızda, kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olur. Pornografi deneyimleriyle ilişkilendirilmiş daha birçok bölge olmasına rağmen, ki birazdan onlara da değineceğiz, hepsi aşağı yukarı aynı şekilde olaya müdahil olurlar. Beyinleri, sahiplerini porno izledikleri için ödüllendirirken zaman içinde bir şeyi çok iyi kavrarlar: porno iyi hissetmek için güvenilir bir yoldur.(!)

Sürekli Ödül Arayışı

2016’da NeuroImage dergisindeki porno izleyicilerinin, Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme (fMRG) kullanarak yaptığı bir çalışmada; erkek katılımcılar cinsel içerikli bir şey gördüklerinde ventral striatumlarındaki elektriksel aktivitede bir artış görülmüş, bu durum beynin ödül sisteminin harekete geçerek dopamin salgıladığına işaret ediyor. Aynı zamanda; katılımcılar tarafından doldurulan, porno izleme alışkanlıkları anketinin analizi sonucunda bazı katılımcıların yaşadıkları bazı semptomlardan bahsettiği görülmüş. Bilim insanları; anket sonuçlarını ve fMRG verilerini karşılaştırdıklarında, ventral striatum aktivitesiyle porno bağımlılığı arasında bir doğru orantı keşfetmişler. Bir diğer deyişle, porno bağımlılığı semptomları gösteren insanlar, porno izlediklerinde daha yüksek ventral striatum aktivitesi göstermişler.

Bu resimde, resmin ortasındaki ventral striatumun, katılımcının beyninde, o cinsel içerikli bir şeye bakarken parladığını görebiliriz.

Duygusal Motivasyon

San Diego, Kaliforniya Üniversitesi’nden nörobilim araştırmacısı Profesör Doktor Mateusz Gola’ya göre; beynin duygusal davranışlar ve motivasyonla ilişkilendirilen kısmı amigdala da, pornografik materyallerle aktifleşiyor olabilir.

Kompulsif cinsel davranışlar sergileyen insanlar üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, amigdaladaki değişmiş bağlantılar ve artmış aktivite sürekli ödül arayışıyla ilişkilidir. Bu durum, bir kişinin özellikle ‘iştah’ındaki değişimi yansıtır; iştahtan kasıt, kişinin cinsel uyaranlara verdiği biyolojik tepkinin normale oranla daha büyük olmasıdır, ödül sisteminin daha güçlü bir şekilde aktifleşmesidir. Bu araştırmaya katılan insanlar pornoya bağımlılık göstermiyorlardı ancak beyinlerindeki sürekli ödül arayışı porno bağımlısı bir beyinle benzerlik gösterdi.

Sorunlu Davranış Biçimi

Arada bir porno izlemenin kayda değer etkileri olmayabilir; ancak araştırmacılar, sıkı kullanıcılar hakkında endişelenmek için yeterli sebepleri olduğuna inanıyorlar. Araştırmacılar, 2017’de yaptıkları bir araştırmada bazı porno kullanıcıların stresli, kompulsif veya hem stresli hem kompulsif olduğunu buldu ancak şuna da dikkat çektiler: Bu araştırma da dahil olmak üzere porno kullanımıyla ilgili araştırmalar henüz emekleme aşamasında. Montreal Üniversitesi’nden Marie-Pier Vaillancourt-Morel ve meslektaşları, porno kullanımına bağlı olarak olumsuz cinsel deneyimler yaşayan insanların kâğıt üstünde mevcut olduğunu ancak bu insanların azınlıkta olduğunu belirttiler.

Çalışmanın yazarları “Bu işe bir an önce son verilmesi için yüksek bir sosyal baskı olsa dahi pornografinin evrensel olarak yararlı ya da zararlı olduğu konusunda uzlaşmak konusunda acele edemeyiz, dikkatli olmalıyız.” diyor. “Katkılarımız gösteriyor ki pornografi kullanıcıları birçok alt gruba ayrılıyor; farklı insanlar, farklı semptomlardan, farklı deneyimlerden bahsediyor. Katılımcılarımızın birçoğu; cinsel tatminlerinin daha iyi olduğunu belirten, genellikle olumlu sonuçlar bildiren, pornoyu eğlence için kullanan kullanıcılardan oluşuyordu.”

Yapısal Farklılıklar

Başka bir çalışma, izleyicilerin sağ kaudatlarındaki (ön beyin) gri madde hacminin, porno izleme alışkanlıklarıyla ters orantılı olduğunu gösterdi. Başka bir deyişle sık porno tüketicileri daha az gri maddeye sahiptiler ancak bu bir nedensellik olduğu anlamına gelmiyor. Birçok insan porno izlemeye 10 yaşlarında, beyin hâlâ gelişmekteyken başladığı için beyindeki yapısal farklılıkların, porno kullanımının bir sonucu mu yoksa sebebi mi olduğunu anlamanın bir yolu yok.

Pornoya Hazır

Gola’ya göre; Problematik Porno Kullanıcıları (PPK’ler) erotik uyaranlara tepki vermek için özellikle hazır görünüyor. Nisan 2017’de kendisi ve meslektaşları, bu çalışmayla ilk nörogörüntüleme çalışmalarından birini ortaya koydular: PPK’lerin beyinlerinin sağlıklı bir kontrol grubuyla karşılaştırıldığında, erotik uyaranlara nasıl tepki verecekleri incelendi. Katılımcılara fMRG cihazının içinde, bir çeşit ayrıştırma oyunu oynattılar; eğer oyunda başarılı olurlarsa onları para veya erotik bir fotoğrafla ödüllendirdiler.

Hem sağlıklı kontrol grubu hem de PPK’ler erotik ödüle, parasal ödüle verdiklerinden daha yüksek tepki verdiler. Fakat daha da önemlisi iki grup da bu uyarana karşılık belirli düzeyde beyin, özellikle de ventral striatum aktivitesi gösterdiler. PPK’lerin daha güçlü tepkiler vereceğini düşünen Gola içinse bu şaşırtıcı bir şeydi, görünüşe göre tüm pornografi tüketicileri, pornografiyle karşı karşıya bırakıldıklarında aynı ölçüde tepki vermişti.

Fakat testte ufak bir ayarlama yaparak, kullanıcılara pornografik fotoğraflardan önce, fotoğrafların yolda olduğunu gösteren bir ipucu gösterdiğinde daha çok şaşırdı. Bu kez PPK’ler, erotik ipuçlarına sağlıklı kontrol grubundan daha yüksek tepkiler vermişti. Gola Inverse’e yaptığı bir açıklamada “PPK’lerin problematik olmayan kullanıcılara göre çok daha yüksek ventral striatum aktiviteleri var.” dedi. Hepsi birden düşünüldüğünde, bu sonuçlar; pornonun ipucuna, pornonun yolda olduğu düşüncesine; aşırı porno tüketicilerinin, normal izleyicilerden daha yüksek nörolojik tepki verdiklerini gösterdi.

Gola “Bazen, porno izlemek için öyle güçlü dürtüler hissediyorlar ki tereddüt dahi edemeden izlemeye başlıyorlar.” şeklinde açıklıyor. “Birçokları için; bahsedilen ipuçları ofiste veya evde yalnız oturmak gibi şeyler. Sonrasında tetikleniyorlar ve dürtüleri çok güçlü oluyor. Genellikle porno izlediği veya mastürbasyon yaptığı sandalyede oturması bile onu fazlaca tetikleyen hastalarımız oldu.”

Sonuçlar ortaya koyuyor ki; porno alışkanlıklarını kontrol etmekte zorlanan insanlar, uyartılara maruz kaldıklarında çok şiddetli tepkiler verebiliyorlar. Sadece bununla da kalmıyor; uyartı, beyinlerine “Hazır ol, porno geliyor.” dediğinde tepki süreleri çok kısa oluyor.

“Bağımlılık” Fazla Basit Bir Tanım Olabilir

Yani, o kadar bilimsel çalışmanın sonucunda porno tüketicilerinin beyinleri hakkında ne söyleyebiliriz? Tabii ki porno; aşırı porno kullananlar veya bilim adamlarının taktığı isimle PPK’lar için güçlü bir dürtü kaynağı. Peki bu Fight The New Drug veya Your Brain On Porn gibi oluşumların inanmamızı istediği sosyal bir hastalık olabilir mi? Gola’ya göre hiçbir şey siyah veya beyaz değil.

Gola, “Kesinlikle, bilim adamlarının önemine odaklanılması gereken bir konu. Birçok bilim insanı; çalışmalarında, diğer bağımlı davranışlarla [uyuşturucu veya kumar gibi] benzerlikleri üzerine odaklanıyor.” diyor. Gola’nın araştırmaları ki bunlar kumar bağımlılığı araştırmalarının metodolojisiyle yapılmıştır, bağımlı düzeyde porno izleyicilerinin kumarbazlarla benzer nörolojik aktiviteler gösterdiğine işaret ediyor. Her şeye rağmen, bilimsel “bağımlılık” anlayışının değiştiğini ve asıl hedefin “tedavi” olduğunun unutulmaması gerektiğini belirterek uyarıyor.

Gola diyor ki: “Probleme bir isim vermektense, problemi olabildiğince verimli bir şekilde nasıl çözebileceğimize odaklanmayı tercih ederiz.”

Gola, şu ana kadar yapılmış olan porno araştırmalarının hâlen çok eksik olduğuna dikkat çekiyor. “Porno mu beyni değiştirir yoksa belirli beyin tipine sahip insanlar mı pornoyu tercih eder?” sorusuna en iyi şekilde cevap verebilmemiz için, anketlerle beyin taramalarını birleştiren uzun vadeli araştırmalara ihtiyacımız olduğunu da belirtiyor. “Amerikan temsilcilerden uzunlamasına veriler* toplamalı ve şu sorulara cevap aramalıyız: ‘Pornografi kullanımı nasıl değişiyor?’, ‘Problematik pornografi kullanımı sonucu sorunlar yaşayan ne kadar insan var?’. Aynı şey beyin çalışmalarında da geçerli: İnsanları takip etmeye başlamalı ve neler olduğunu görmeliyiz.” diyor.

*Uzunlamasına veriler: Aynı katılımcı(lar)dan belirli aralıklarla sürekli olarak toplanan veri.