Üroloji kliniğinde doktor olan bir arkadaşım bana endişe içinde yaklaşınca pornografiyi bağımlılık olarak düşünmeye başladım. Bana, 18-25 yaşları arasında sağlıklı yetişkin erkeklerin erektil disfonksiyon (ED) ile ilgili problemlerle kliniğe geldiğini söyledi. Bu yaş aralığında bu problem çok sıra dışıydı.
Onları incelediğinde, sağlıklı olduklarını ve erektil disfonksiyonları için fiziksel bir açıklamalarının olmadığını buldu. Hatta bu erkeklerin çoğu gerçekten fit insanlardı.
İleri değerlendirme, bu genç erkekler arasındaki ortak paydanın yüksek miktarda günlük pornografi tüketimi olduğunu ortaya koydu. Bu, pornografi hakkında araştırmak istediğim bazı önemli soruları tetikledi. Ayrıca pornografinin bağımlılık yapıcı olup olmadığı konusunu da ortaya çıkardı.
- Porno neden bu kadar bağımlılık yapıcı?
- Porno izlemek bir bağımlılık mı?
- Bağımlılık davranışları ve beynin kronik bağımlılık hastalığı
- Ben bağımlı mıyım?
- Porno bağımlılığı için neler yapabilirim?
Porno neden bu kadar bağımlılık yapıcı?
Basit cevap, pornografinin beyinde bir uyuşturucu gibi çalışmasıdır. Etkileri bazı insanlarda çok güçlü olabilir. Araştırmacılar Love, Laier, Brand, Hatch ve Hajela (2015) Porno nörobilimi üzerine çeşitli çalışmaları incelemiş ve bunları yayınlamışlardır. Buldukları ve bildirdikleri şeyler ilginçtir. Porno izleyen kişilerin beyin görüntüleme sonuçlarını inceleyen çalışmalar, porno izleyen kişilerin beyin aktivasyonlarının alkol, kokain ve nikotin kullanımındaki beyinlere benzer olduğunu göstermektedir.
Takıntılı cinsel davranışlar gösteren insanlar, takıntılı olmayan olarak tanımlanan insanlardan daha yüksek beyin reaktivitesi gösterdi. Pornografi izlemek, özellikle de takıntı haline geldiğinde, alkol ve diğer uyuşturucularla aynı beyin ağlarını aktive ediyor. Bu çalışmalar pornografinin takıntılı ve tutarlı kullanımının potansiyel olarak uyuşturucu kullanımı kadar güçlü olduğuna dair derin kanıtlar sunmaktadır. Pornografi kullanımının sinirbilimi üzerine yapılan çalışmaların ayrıntılı bir incelemesi ve tartışması, YourBrainonPorn web sitesinde bulunabilir.
Porno izlemek bir bağımlılık mı?
Alkol içen herkes alkol bağımlısı değildir. Aynısı porno için de geçerlidir. Bir kez porno izleyen kimse porno bağımlısı olacak diye bir şey yoktur.
Pornoya bağımlı olma şekli uyuşturucuya bağımlı olma şekline çok benzer. Örneğin, bir kişi bir noktada pornografik görüntülere maruz kalır ve pornoyu denemeye başlar. Bu deneyim ilk kötüye kullanım şeklinde görülür ve sonra bağımlılığa yol açar. Birey gittikçe daha derinlemesine ve çeşit çeşit pornolara bakmaya başlar. Ayrıca, pornoyu bırakmaya çalışınca fiziksel ve psikolojik yoksunluk belirtileri yaşamaya başlar. Sonra bazılarında, genetik, çevresel ve psikolojik faktörler nedeniyle bağımlılık başlar.
Bağımlılık davranışları ve beynin kronik bağımlılık hastalığı
Amerikan Bağımlılık Tıbbı Derneği (ASAM), alkol ve uyuşturucu kullanımı dışında bağımlılık yapıcı davranışlarda bulunmanın, kronik bağımlı beyin hastalığının (chronic brain disease of addiction) ortak bir bulgusu olabileceğini kabul etmektedir.
ASAM bağımlılık tanımında “bağımlılığın davranışsal belirtileri ve komplikasyonları” konusunda önemli bir bölüm sunmaktadır. Bu bölüm güçlü bir şekilde gösteriyor ki bağımlılık, porno da dâhil olmak üzere cinsel davranışlarda kendini gösterebilir.
Aşağıdakiler, ASAM’ın bağımlılık davranışlarını vurgulayan uzun tanımından alıntılardır:
- Yüksek sıklıkta ve/veya miktarda bağımlılık yapıcı davranışları kullanma, sıklıkla davranışların kontrolünde başarısızlıklar ve porno için ısrarlı bir arzu duyma ile ilişkilidir.
- Madde kullanırken oluşan aşırı zaman kaybı ya da madde kullanımının etkilerinden kurtulmak ve/veya bağımlılık yapan davranışlarda bulunma ile birlikte sosyal ilişkilerde ve uğraşılarda belirgin yan etki (ör: kişilerarası ilişki sorunlarının gelişimi veya evde, okulda veya işte sorumlulukların ihmal edilmesi)
- Madde kullanımı ve/veya ilgili bağımlılık davranışlarından kaynaklanabilecek veya kötüleşebilecek kalıcı ya da tekrarlayan fiziksel veya psikolojik sorunların varlığına rağmen bağımlılık davranışlarında sürekli kullanım ve/veya bağımlılık yapma.
Bu yüzden pornografi davranışları aşağıdakiler ile birlikte görülüyorsa bağımlılık derecesine ulaşabilir:
- Durdurmakta başarısız girişimler
- Sosyal ilişkilerden ya da uğraşılardan koparma
- Kalıcı ya da geçici fiziksel ya da psikolojik problemlerin varlığı
Ben bağımlı mıyım?
Birisinin pornografiye bağımlı olup olmadığını nasıl anlarsınız? Yukarıda yer alan davranışlar ve semptomların haricinde bazı harika araştırmacılar seksüel takıntıyı ve pornografi kullanımını ölçen enstrümanları bir araya getirdiler.
Örneğin, Grubbs, Volk, Exline ve Pargament (2015) İnternet pornografisi bağımlılığının kısa bir ölçümünü revize etti ve onayladı. Buna siber pornografi kullanım anketi (Cyber Pornography Use Inventory (CPUI-9)) deniliyor.
Ankette 9 soru var. Sorular 1 ile (hiç) 7 arasında (aşırı) arasında puanlanıyor ya da doğru ve ya yanlış olarak cevaplanıyor. Toplam skor algılanan porno bağımlılığının değerini sunuyor.
Pornografi bağımlılığı potansiyeli ve bu bağımlılığı oluşturan faktörler soruların içeriğinde bulunabilir. Ankette bir kişinin internete ulaşımı, porno izleme sonrası oluşan mutsuzluğu ya da kişinin kendisinde algıladığı bağımlılık derecesi gibi bağımlılığı sorgulayan sorular vardır.
Bağımlılıkla alakalı sorular
- Eminim ki pornografiye bağımlıyım
- Pornografiyi kullanmak istemesem bile içine çekiliyormuş gibi hissediyorum
- Kendimi pornografi kullanmaktan alıkoyamıyorum.
Erişim ile alakalı sorular
- Bazı zamanlar günlük programımı porno izlemek üzere yalnız kalmak için ayarlıyorum.
- Porno izlemek için arkadaşlarımla dışarı çıkmayı ya da sosyal aktivitelere katılmayı reddettim.
- Porno izlemek için önemli önceliklerimden vazgeçtim.
Duygusal sıkıntılar ile alakalı sorular:
- Porno izledikten sonra utanmış hissediyorum
- Porno izledikten sonra depresyonda hissediyorum.
- Porno izledikten sonra kötü hissediyorum.
Porno bağımlılığı için neler yapabilirim?
Pornografi kullanımı veya bağımlılığı ile boğuşanlar için yardım her zaman mevcuttur.
- Yenilenmeye başlamak için Patrick Carnes’dan ‘’Out of the Shadows’’ ve’’ A gentle Path’’ isimli kitaplar inanılmaz faydalı olabilir. (Ç.N: Kitapların Türkçe çevirileri olmadığı için İngilizce isimleri kullanılmıştır.)
- Uzman psikologlar, danışmanlar ya da evlilik ve aile terapistleri süreç içerisinde faydalı olabilir.
Asıl önemli olan ise pornografi bağımlılığı gibi bir problemi farkettiğinizde fazlaca yardıma ihtiyacınız olabilir. Umutlu olmak ve bağımlılığı yenmek için yeni, sağlıklı yollar geliştirmek her zaman mümkündür.
Kaynak: https://www.yourbrainonporn.com/porn-induced-sexual-dysfunctions/experts-who-recognize-porn-induced-sexual-dysfunctions-along-with-relevant-studies/why-pornography-is-so-powerfully-addictive-by-thomas-g-kimball-phd-lmft-2020/
Referanslar:
1. Love, T., Laier, C., Brand, M., Hatch, L., & Hajela, R. (2015). Neuroscience of internet pornography addiction: A Review and update. Behavioral Sciences, (5), 388-423.
2. Your Brain on Porn. https://www.yourbrainonporn.com/brain-scan-studies-porn-users
3. American Society of Addiction Medicine (ASAM). Long Definition of Addiction. https://www.asam.org/quality-practice/definition-of-addiction
4. Grubbs, J.B., Volk, F., Exline, J.J., & Pargament K.I. (2015). Internet pornography use: Perceived addiction, psychological distress, and the validation of a brief measure. Journal of Sex and Marital Therapy, 41(1), 83-106.
