Pornografinin Beyin Ödül Sistemine Etkisi

“Görüyorum ki bağımlılık benim farkında olmamak ve anı yaşamamak için bilinçli veya bilinçsiz yaptığım bir tercihtir.”
-Krishnananda- 

Bu bölümde sizlere ilk olarak bağımlılık davranışlarında beynin hangi unsurlarının nasıl çalıştığına, sonrasında da beyine fiziksel ve performans açısından nasıl zarar verdiğini olabildiğince detaylı ve sade bir biçimde anlatacağım. 

Beyin Ödül Sistemi 

Beyin ödül sistemi, üzerinde halen çalışmaların sürdüğü, her geçen gün yeni bir bilgilerin elde edildiği bir bölüm. Neyse ki son 50 yıldır artan çalışmalar sayesinde artık bağımlılıklar ve ruh sağlığı hakkında daha çok bilgiye sahibiz. 

Ödül Sistemi Niçin Vardır? 

Ödül sistemi evrimsel psikolojiye göre bizi hayatta tutmak için vardır. Temelde 2 işleve sahiptir. Birincisi, faydalı eylemleri teşvik etme, tekrardan yapılmasını sağlama; ikincisi de kişiyi zararlı eylemlerden korumak. 

Örneğin avlandığınızda elde ettiğiniz besin, neticesinde av ile beslenmeyi birbirine eşler ve sizi avlanmak için teşvik eder. İlkel insanın hayatta kalabilmesini sağlayan bu sistem modern çağda ise sağlıklı çalıştığında kişinin sağlıklı bir psikolojide kalmasını sağlamaktadır. 

Az önce örnek olarak kullandığımız ilkel insanı düşünelim. Bu insan hayatta kalabilmek için avlanmalı.. Avlanınca bir ödül elde ediyor, bu sayede ödül sistemi devreye geçiyor ve onu avlanmaya yönlendirmiş oluyor. Bu ilkel insanımızın normal bir şekilde yaşarken birden uyuşturucu bir bitki ile karşılaştığını düşünelim. Bu ilkel dostumuz bu uyuşturucuyu kullandığı zaman ödül sistemi dengesizleşecek ve zaman içerisinde kontrolünü yavaş yavaş kaybedip avdan, hayatî faaliyetlerden uzaklaşacak.  

Günümüz insanının çayırda yetişen uyuşturucu bitkiye ihtiyacı yok. Günümüz insanının sosyal medyası, şekeri, kumarı, sigarası, uyuşturucusu, oyunu, pornosu var. Modern insan, beyninin ödül sistemini yavaş yavaş bozmaktadır. Son yıllarda artan psikolojik problemler sizce tesadüfi mi? Hiç sanmıyorum. 

Peki bu ödül sistemi nasıl çalışıyor, nasıl bozuluyor ve düzelebiliyor mu?

Ödül Sistemi Nasıl Çalışır? 

Ödül sistemi adı üstünde bir sistemdir ve içerisinde farklı beyin bölümleri bulunur. Nasıl çalıştığını açıklamadan önce ödül sisteminin içerisindeki unsurları inceleyelim.

Beynin ödül merkezinde zevk kimyasallarından oluşan bir karışım salgılanır. Bu salgılanan karışımın en önemli unsuru ilerleyen bölümde detaylıca anlatacağımız dopamindir. Dopamin kısaca ödül hormonudur. Bu dopamin beynin ventral striiatum, Türkçe ismiyle ön tavan bölgesinden salgılanır. Böylece dopamin yolculuğu başlar. 

Yolculuğa çıkan dopaminin bir kısmı amigdaladaki reseptörlere tutunur. Amigdala duygulardan sorumludur ve dikkattimizle, davranışlarımızla, öğrenmemizle ve dürtülerimizle ilgilidir. Dopaminin bir diğer uğrağı prefrontal kortekstir. Prefrontal kortex bizi insan yapan eylemlerden sorumludur. İletişimimizle, bilişsel becerilerimizle, konsantrasyonumuzla ilgilidir. Bir sonraki durak hipokampüstür. -Aslında durak demek doğru değil, sırasıyla etkilenmiyorlar ancak sırasıyla anlatmam gerektiği için durak tabirini kullanıyorum- Hipokampüs anılardan sorumludur. Bazı bağımlılıkların aradan aylar geçmesine rağmen tekrar nüksetmesi DeltaFosB denen maddeyle ve hipokampüsle ilgilidir. Dopaminin son durağı da ödül merkezidir. Ödül merkezi ise motor fonksiyonlarımızdan sorumludur. Ayrıca tüm bunlar olurken beyinde doyumu sağlayan serotonin maddesi azalmaya başlar ve kişi git gide bu döngüye kapılır. 

Bunları anlatma sebebim her birisinin hayati olmasıdır. Bu hayati unsurlar ister uyuşturucu, ister alkol, isterse pornografi olsun en çok etkilenen ve bağımlılıkla gelen problemlerin oluşma kaynağıdır. 

Bir önceki bölümde 58 farklı kişiden okuduğunuz olumlu ve olumsuz etkiler işte beynin bu bölümleriyle ilgilidir. Beynin ödül sistemi sağlıklı çalıştığında sizi sadece hayatta tutmaz, aynı zamanda sizi hayatınızı zenginleştirecek aktivitelere yönlendirir. Neverfap sürecinde ilerleyen dostlardan sıkça duyduğumuz “Sürekli faydalı şeyler yapmak istiyorum, boş oturmak istemiyorum” geri dönüşünün kaynağı budur. Ödül sistemi sağlıklı çalışan birey yeni hobiler elde etmek, kendini geliştirmek, yeni bilgiler, yeni deneyimler edinmek, insanlarla iletişime girmek ister. Bu sistem bozulduğunda ise maalesef tüm sistem uyuşturucuya erişebilmek için çalışır. Bu uyuşturucu terimi sizi yanıltmasın. Sadece hap ya da toz halindeki uyuşturucudan bahsetmiyorum. Oyundan, sigaradan, alkolden, pornografiden, kısaca sizi gerçeklikten koparacak her şeyden bahsediyorum. 

Neverfap işte tam da bu nedenle binlerce insanın kurtuluşu olmuştur ve milyonlarca insanın da kurtuluşu olacaktır. Her şey artık çok daha mantıklı değil mi? 

Bu yazı Hayatınızı Mahveden Şey B:01 Pornografinin Beyne Zararları kitabından alınmıştır. Kitabın tamamını temin etmek için tıklayın.

Sevgilerle.